Ο Ψαρογιώργης στον Εν Πλω web radio


28/08/13 Συνέντευξη στον Γιώργο Μελάνθη

Η μουσική οικογένεια των Ξυλούρηδων από τα Ανώγεια της Κρήτης είναι ίσως η μοναδική στην Ελλάδα που καταφέρνει και συνεχίζει από γενιά σε γενιά να αναδημιουργείται μουσικά και να καινοτομεί τόσο θαρραλέα και ουσιαστικά στην παραδοσιακή μουσική. Απο τον αείμνηστο Νίκο Ξυλούρη ή Ψαρονίκο απο τον Ψαρογιάννη και τον Ψαραντώνη, στον Ψαρογιώργη, τον Λάμπη και τη Νίκη κι απο κει στην τρίτη γενιά που αριθμεί προς το παρόν 8 ανήψια κι εγγόνια, τα οποία όλα ασχολούνται και παθιάζονται με την Κρητική μουσική. Πρόκειται λοιπόν για μια ορμητική μουσική φλέβα που μπορεί και διαιωνίζεται αλάνθαστα. Που προσφέρει ήδη πολλά κι ίσως να μας δώσει ακόμα περισσότερα. Ένας οικογενειακός δεσμός λοιπόν και μια μουσική λαμπαδηδρομία που αξίζει να καταγραφεί ως σπάνιο καλλιτεχνικό φαινόμενο.



Αφορμή για την κουβέντα με τον Ψαρογιώργη στάθηκε το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζει η σκηνοθέτης Αγγελική Αριστομενοπούλου για την μουσική οικογένεια των Ξυλούρηδων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Βρεθήκαμε στο σπίτι του στις Αρχάνες σε ένα ψηλό σημείο της όμορφης κωμόπολης με θέα βέβαια τον κοιμώμενο Δία που είναι στραμμένος στον ουρανό ή αλλιώς το Γιούχτα. Τις μέρες αυτές ο Ψαρογιώργης αναβαθμίζει το studio ηχογραφήσεων του, σημάδι ότι βρίσκεται σε δημιουργική περίοδο. Άλλωστε ο τελευταίος του δίσκος με τον Γιάννη Αγγελάκα και το Νίκο Βελιώτη δεν έχει πρόλαβε ακόμα να “κρυώσει”. Κυκλοφόρησε τον περασμένο Οκτώβρη. (2012)



Ο Ψαρογιώργης είναι τόσο απλός και αυθεντικός άνθρωπος που αισθάνομαι άβολα να πατήσω το rec για να ηχογραφήσω τη συζήτηση. Προς το παρόν το αφήνω. Αυτός πιάνει το λαούτο του αρχίζει να παίζει και μου συγκρίνει αντιπαραθέτοντας κάποιες χαρακτηριστικές μελωδίες του χτες και του σήμερα.

Συνέντευξη στον Γιώργο Μελάνθη



Ψ. Οι παλιές μελωδίες είχαν μια δύναμη, ένα γερό πάτημα. Αισθάνεσαι ακούγοντας τις το σφυρί του τσαγκάρη, τη σκαλίδα του αγρότη, αισθάνεσαι το μόχθο και τη πάλη για τη ζωή. Σήμερα οι μελωδίες είναι φτωχές, δεν έχουν έκρηξη, δεν έχουν βάθος.



Γ.Μ. Τι άλλαξε;



Ψ. Η καθημερινότητα. Σήμερα όλα είναι πιο επιφανειακά, πιο γρήγορα, πιο εύκολα αλλά και χωρίς αληθινή ουσία. Λείπει η ενέργεια.



Γ.Μ. Η παραδοσιακή μουσική όμως είναι κι ένα είδος με αρκετά περιοριστικό πλαίσιο. Οι περισσότεροι δεν τολμούν να κινηθούν έξω από αυτό, από σεβασμό από φόβο ίσως κι από έλλειψη γνώσεων.




Ψ. Είναι αλήθεια αυτό. Η παραδοσιακή μουσική στην ουσία της όμως έχει ευρύ ορίζοντα. 
Ο Ψαραντώνης ήταν ίσως ο πρώτος που τόλμησε να παίξει διαφορετικά τη λύρα να παίξει ψηλές νότες, να τραγουδήσει διαφορετικά, να βάλει δυναμικές στο τραγούδι. Άλλαξε πολλά πράγματα κι ήταν η αιτία που δέχτηκε μεγάλο πόλεμο και αμφισβήτηση για πολλά χρόνια. Όσον αφορά εμένα μεγάλωσα με πολλά διαφορετικά ακούσματα. Από τους πρωτομάστορες της Κρητικής μουσικής και τον Σαββόπουλο μέχρι τους Led Zeppelin και τον Jimmy Hendrix. Έζησα άλλωστε σε μια εποχή που οι μουσικές είχαν ανοίξει για τα καλά και είχαμε πρόσβαση σε πολλά και διαφορετικά είδη. Κάθε σοβαρή μουσική όμως έχει την αξία της. Απ' όπου κι αν προέρχεται. Αργότερα οι συνεργασίες που είχα με σημαντικούς μουσικούς όπως ο Ross Daly, o Αχιλλέας Περσίδης, το σχήμα Νότιος ήχος και βέβαια η μουσική καταγωγή της γυναίκας μου από την Ιρλανδία αλλά και τα 8 χρόνια της διαμονής μου στην Αυστραλία αποτύπωσαν μέσα μου ένα ευρύτατο μουσικό φάσμα. Και βέβαια πρόσφατα με τον Γιάννη Αγγελάκη και το Νίκο Βελιώτη.




Γ.Μ. Μίλησε μου για τη συνεργασία σου με τον Αγγελάκα και την αίσθηση που σου άφησε η συνεργασία σας στον τελευταίο σου δίσκο.



Ψ.Τον Γιάννη τον γνώρισα πριν σχεδόν 20 χρόνια. Ήρθε και με βρήκε μετά το τέλος μιας συναυλίας μου με το Ψαραντώνη στη Θεσσαλονίκη στα καμαρίνια. Μπήκε μέσα φουριόζος και με αγκάλιασε κρατώντας μου ένα μπουκάλι ρακί. Δεν ήξερα πολλά πράγματα γι αυτόν. Είχε ακούσει τον δίσκο “Αντίποδες” και του άρεσε πολύ. Ξεκίνησε από την αρχή έτσι, μια εγκάρδια σχέση. Όσο για τη συνεργασία μας ξεκίνησε πολύ αργότερα. Κι όταν έγινε μου άνοιξε νέους ορίζοντες. Ανακάλυψα τις δυνατότητες που έχει κανείς όταν συνεργάζεται με σπουδαίους μουσικούς να ξαναανακαλύπτει τις μουσικές του να τις μεγεθύνει και να τις εμπλουτίζει. Με όλες τις λεπτομέρειες και όλες τις καινούριες ιδέες που μπορεί να έχει ένας ροκάς ή ένας τσελίστας. Η ιδέα του Βελιώτη δηλαδή να παίζει τις συγχορδίες στο τσέλο με πένα λόγου χάρη έδωσε στα κομμάτια μιαν άλλη δυναμική. Όπως και το τρομπόνι σε κάποια σημεία ήταν για μένα μια αποκάλυψη. Εύχομαι να ξανασυνεργαστούμε ήταν σπουδαία εμπειρία.



Γ.Μ. Η συνεργασία σου αυτή σε έβαλε σε κάποια διαδικασία καινούριων μουσικών αναζητήσεων;



Ψ. Ναι, έχω αρχίσει να δοκιμάζω καινούριους ήχους και συνδυασμούς. Αυτό τον καιρό πειραματιζόμαστε με τον Αυστραλό drummer Jim White. Εγώ με το λαούτο κι αυτός με ένα πλήρες σετ drums. Επίσης στο πρόσφατο ταξίδι μου στην Καταλονία για ένα σεμινάριο Κρητικών χορών και μουσικής, δοκιμάσαμε με τοπικά ωδεία και μουσικούς να παίξουμε Κρητικά τραγούδια χρησιμοποιώντας κάποια όργανα ορχήστρας. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ ενδιαφέρον. Αυτό τον καιρό λοιπόν στο μυαλό μου στριφογυρίζουν αυτοί οι συνδυασμοί και πως θα μπορούσαν να παρουσιαστούν όχι μόνο δισκογραφικά αλλά και συναυλιακά.



Γ.Μ. Πως προέκυψε η Αυστραλία στη ζωή σου;



Ψ. Με τον Ψαραντώνη πηγαίναμε για συναυλίες στο εξωτερικό όταν μπορούσαμε. Κάποια στιγμή πήγαμε και στην Αυστραλία. Εκεί γνωρίστηκα με την μετέπειτα γυναίκα μου τη Σίλα, η οποία συμμετείχε σε ένα τοπικό συγκρότημα το οποίο έπαιζε διάφορες μουσικές διασκευασμένες. Από Ιρλανδικά τραγούδια (κατάγεται από εκεί) μέχρι ρεμπέτικα καθώς το σχήμα αποτελούνταν κι από Έλληνες μουσικούς. Έμεινα 8 χρόνια εκεί και δημιουργήσαμε το σχήμα Xyloyris Ensemble. Στις καλές μέρες φτάσαμε τα 10 μέλη στο σχήμα. Παίξαμε σε πολλές συναυλίες σε διάφορα μέρη και ηχογραφήσαμε 4 δίσκους. Στην Ελλάδα έχει κυκλοφορήσει μόνο ένας. Οι Αντίποδες.



Γ.Μ. Έχεις σκοπό να κυκλοφορήσεις τους άλλους τρεις στην Ελλάδα;



Ψ. Ναι. Ίσως με κάποιες αλλαγές ενορχηστρωτικές και πιθανόν με κάποιες επιλογές τραγουδιών από κάθε δίσκο προσθέτοντας τώρα έναν καινούριο ήχο τον οποίο δουλεύω και αναζητώ μέσα μου και έξω. Πάντως ό,τι κι αν επιλέξω τελικά να κάνω μουσικά θα ήθελα να προκύψει μέσα απο μια συνεργασία με κάποιον άλλο μουσικό. Έτσι έχει περισσότερο ενδιαφέρον πάντα. Η μουσική είναι για να τη μοιράζεσαι.



Γ.Μ. Στα μέρη μας τώρα και στο Κρητικό γλέντι. Παρατηρείς να έχει αλλάξει κάτι τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης;



Ψ. Σίγουρα ο κόσμος είναι κάπως πιο μαζεμένος. Είναι επίσης και πιο βιαστικός.Βιάζεται να φτάσει σε κέφι. Εμείς προσπαθούμε μέσα σε 5 δύσκολες και απαιτητικές ώρες να παρουσιάσουμε κάτι καλό από την μουσική κ τα τραγούδια μέχρι τον ήχο που θα φτάσει κάτω. Πρέπει να είναι όλα σωστά. Δεν είναι εύκολο. Επίσης αυτό που μπορώ να πω ότι έχει αλλάξει στο Κρητικό γλέντι είναι ότι παλιά ήταν πιο ήρεμο...




Γ.Μ. Ας κλείσουμε με το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζεται.




Ψ. Η σκηνοθέτης Αγγελική Αριστομενοπούλου η οποία είχε κάνει και το “ταξιδιάρα ψυχή” για τον Αγγελάκα, μου πρότεινε να γυρίσει ένα ντοκιμαντερ αφιερωμένο στις 3 γενιές των Ξυλούρηδων αλλά και στην οικογένεια της γυναίκας μου που κρατάει από μια ιδιαίτερα καλλιτεχνική Ιρλανδική φλέβα. Η Αγγελική έχει ασχοληθεί πολύ με την παραδοσιακή μουσική και σε Βαλκανικό επίπεδο. A familly affair θα είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ (ο Ελληνικός τίτλος δεν είναι ακόμα γνωστός) το οποιο γυρίζεται αυτό τον καιρό σε Κρήτη, Αυστραλία και Βέλγιο. Περιμένουμε να ολοκληρωθεί φέτος το Νοέμβριο (2013). Ένα ντοκιμαντέρ που θα περιγράφει τα μουσικά μας ταξίδια στις 2 ηπείρους και στις 3 γενιές μας. Από τη γενιά του πατέρα και των θείων μου μέχρι τα αδέλφια, τα παιδιά και τα ανίψια με εμένα ως ενδιάμεσο κρίκο. Με το μπόλιασμα των μουσικών παραδόσεων και τις διαφορές που έχει η κάθε γενιά. Όλα αυτά μέσα από την σχέση της οικογένειας μας με τη μουσική η οποία δεν είναι απλά ένα κομμάτι της ζωής μας αλλά η ίδια μας η ζωή.